Pracownia petrograficzna ZG
PRACOWNIA PETROGRAFICZNA ZG
Przedmiotem studiów Pracowni Petrograficznej jest skład petrograficzny frakcji żwirowej (4,0-12,5 mm) i kamienistej (20,0-60,0 mm) osadów morenowych Niziny Wielkopolskiej. Frakcje drobniejsze klasyfikuje się, zgodnie z zaleceniami Trembaczowskiego (1961, 1967) i Böse (1989) na 10 grup petrograficznych:
K - krystalińce
S - piaskowce
TU - łupki paleozoiczne
F - krzemienie
KK - kreda mezozoiczna
PK - wapienie paleozoiczne
D - dolomity dewońskie
L - lidyty
Q - kwarce
WQ - kwarce mleczne.
Na podstawie rezultatów ww. analiz wylicza się tak zwane wskaźniki głazowe, z których najczęściej stosowane to:
O/K - iloraz sumy piaskowców, łupków paleoz., krzemieni, kredy mezoz., wapieni paleoz. i dolomitów do krystalińców,
K/W - iloraz krystalińców do sumy wapieni paleozoicznych i dolomitów,
A/B - iloraz skał małoodpornych (piaskowce, łupki paleoz., kreda mezoz., wapienie aleoz., dolomity) do skał wysoce odpornych na niszczenie (krystalińce, krzemienie, kwarc, mleczny kwarc).
Frakcję grubszą bada się pod względem obecności eratyków przewodnich (Lûttig 1958, Smed 1994) i statystycznych (Vinx 1993). Metoda ta polega na wskazaniu obszarów źródłowych w Skandynawii i niecce Bałtyku możliwie największej populacji kamieni. Prowadzi ona dalej do wyznaczenia prawdopodobnego toru wedrówki lądolodu lub/i jego zindywidualizowanych strumieni. Efektem prac terenowych i ekspedycji w skandynawskie obszary macierzyste jest kolekcja eratyków referencyjnych.
Metody makropetrograficzne uzupełniane są analizami w mikroskali i obejmują klasyfikację obtoczenia (Krygowski 1964) i stopnia zmatowienia powierzchni ziarn kwarcu w mikroskopie optycznym, zgodnie z rozszerzoną metodą Cailleux (1942; Goździk 1995). W tej ostatniej metodzie wyróżnia się następujące grupy zmatowienia powierzchni ziarn:
RM - okrągłe matowe (>0,7 wg skali Krumbeina, 1941)
EL - błyszczące obtoczone
C - pęknięte (ubytek co najmniej 30% masy ziarna)
EM - pośrednie (EM/RM zbliżone do RM i EM/EL zbliżone do EL)
NU - świeżej zwietrzeliny.
Te z kolei poddaje się wybiórczo studiom nad mikromorfologią w skaningowym mikroskopie elektronowym SEM, określając źródło pochodzenia i procesy, jakim poddawane było twarde ziarno kwarcowe.
Böse M., 1989: Methodisch-stratigraphische Studien und paläomorphologische Untersuchungen zum Pleistozän südlich der Ostsee. Berliner Geogr. Abh. 51, s. 114
Cailleux A., 1942: Les actions eoliennes periglaciares en Europe. Mem. Soc. Geol. de France 46, s.176
Goździk J., 1995: Wybrane metody analizy kształtu ziarn piasków dla celów paleogeograficznych i stratygraficznych. [w]: E. Mycielska-Dowgiałło i J. Rutkowski (red.): Badania osadów czwartorzędowych, 115-132
Krygowski B., 1964: Graniformametria mechaniczna. Teoria i zastosowanie. Prace Kom. Geogr.-Geol. PTPN 2.
Lüttig G., 1958: Methodische Fragen der Geschiebeforschung. Geolog. Jahrb. 75: 361-418
Smed P., 1994: Steine aus dem Norden. Geschiebe als Zeugen der Eiszeit in Norddeutschland. Gebrüder Borntraeger. Berlin, Stuttgart; s. 194
Trembaczowski J., 1961: Przyczynki do metodyki badań granulometryczno-petrograficznych utworów morenowych. Ann. Univ. M. Curie-Skłodowska, sec. B, 16(3): 63-95
Trembaczowski J., 1967: Granulometryczno-petrograficzna charakterystyka glin zwałowych Wysoczyzny Konińskiej. Prace Inst. Geol. 48
Vinx R., 1993: Hochauflösende Rekonstruktion von Eistransportwegen: Die "Leitserienmethode". Archiv für Geschiebekunde, 1(11): 625-640.
ZG HOME PAGE
gorska@man.poznan.pl